Wat betekent maakbaarheid?
Wat bedoelen we, als we het hebben over de maakbaarheid van het leven? Is het maakbaar? En wat dan en hoe? Er zijn veel definities over de maakbaarheid van het leven te vinden. In de volksmond komt het vaak neer op dingen naar je eigen handzetten, waardoor het ook een enigszins negatieve connotatie heeft gekregen. Alsof jij je niets hoeft aan te trekken van je omgeving en je in een positie verkeert van waaruit je het leven kunt instrueren. Vervolgens verwacht je dat alles uitrolt volgens je eigen instructies. Deze vorm van maakbaarheid kan van nature niet bestaan. Niemand kan het leven instrueren, niemand staat los van het leven. We maken er allemaal deel van uit. En omdat we er deel van uitmaken worden we erdoor beïnvloed en hebben we er zelf ook invloed op. Niets ontstaat uit niets en er is niets dat uit zichzelf bestaat. Alles is afhankelijk van condities, oorzaak en gevolg. In die zin bestaat er alleen een contextuele maakbaarheid die wezenlijk anders is dan de dingen naar je eigen hand zetten, dat al snel een verwende bijsmaak krijgt.
Ervaring is maakbaar
Als je iets wil bereiken, dan zul je daar de condities voor moeten scheppen. Op materieel vlak kun je een heel end komen, maar hoe de context uitpakt heb je niet in de hand. Daarvoor zijn er aan de ene kant te veel variabelen – externe context – en aan de andere kant zijn de mogelijkheden op materieel vlak altijd beperkt. Dat ligt anders op mentaal – psychologisch – vlak. Daar kun je wel bepalen hoe de innerlijke context uitpakt, door te kiezen voor het geven van wat je zelf wil hebben. Hoe jij je leven psychologisch ervaart is het directe gevolg van je eigen doen en laten in respons op stimuli van buitenaf. In dat opzicht maak jij dus wel degelijk je eigen ervaring.
Dit is een maakbaarheid van een geheel andere orde. Psychologisch zijn we onbegrensd in de zin dat iedereen over het vermogen beschikt zelf de voorwaarden te scheppen voor een gelukkig leven. Je voegt je daarmee naar het leven in plaats van dat je het leven naar je eigen hand zet. Dit is een vorm van maakbaarheid die wel bestaat, omdat het zich van binnenuit vormt in plaats van dat het iets van buiten naar binnen forceert. Je gedraagt je niet als een verwend kind dat iets wil hebben, maar je schept de voorwaarden voor de veranderingen die je wil. Het is geen commando maakbaarheid buiten jezelf.
Deze twee vormen van maakbaarheid kunnen makkelijk met elkaar verward worden. De ene werkt wel, de andere niet. Psychologische ervaring is maakbaar, het leven niet.
Uit het boek: Natural Skills – een natuurlijke kijk op de psychologie
